Van decoratie tot vijveronderhoud, hier vindt u alles om uw droomvijver te verwezenlijken.
Vijveragenda: Januari – Hoe je bevroren vijver onderhouden?
Wanneer je met een bevroren vijver dreigt te zitten, is het verstandig een luchtpomp te installeren. Daarmee ga je bevriezing tegen en blijft het water zuurstofrijk. Bij vorst moeten bovendien alle filters zoveel mogelijk beschermd worden tegen de koude. Dit kan bijvoorbeeld door ze te isoleren. Vissen houden in deze periode vaak een soort van winterslaap. Je laat ze daarom best met rust en vermijd werken in de directe omgeving. Water is immers een goede geleider van geluidsgolven en trillingen.
Omdat het water kouder is, zijn de vissen trager en bevinden ze zich in de diepste gedeelten van de vijver. Bevinden ze zich echter hoog in het water, dan dien je alert te zijn voor een tekort aan zuurstof. Installeer dan zeker een luchtpomp of schakel de vijverpomp in. Bij watertemperaturen van 5°C of meer mag je nog spaarzaam de vissen voeren met aangepast wintervoer, al was het maar eens om de 14 dagen een klein beetje.
Sneeuw bovenop een bevroren vijver verwijder je best zo snel mogelijk. Sneeuw houdt licht tegen dat noodzakelijk is voor het vijverleven. De plantaardige activiteit onder het ijsdek ligt immers niet stil! De sneeuw kan je verwijderen met een aftrekker of – zoals vaak toegepast bij grotere vijvers – door enkele emmers water over het oppervlak uit te gieten.
Vijveragenda: Februari – Je tuinvijver in het vroege voorjaar
In februari heb je weinig onderhoud aan de vijver. De adviezen van de maand januari blijven bij vriesweer van toepassing.
Zorg dat er een aantal planten in de vijver staan die al in de winter en het prille voorjaar volop groeien. Dit voorkomt immers algenproblemen later in de lente. Mogelijkheden zijn: beekpunge, bronmos, krabbenscheer, lidsteng, gele plomp.
Vroeg in het voorjaar beginnen een aantal irissen uit te lopen, vooral de gele lis is er vroeg bij. Kaapse waterlelie trekt nu de blik naar zich en mag in geen enkele tuinvijver ontbreken. Vanwege de heerlijke vanillegeur is dit een fleurige topper voor kleine en grote vijvers!
Wees op je hoede voor rovers zoals de reiger die nu hongerig zijn en het gemunt hebben op je vissen. Vooral in ondiepe vijvers waar de vissen zich niet goed kunnen verschuilen, dien je alert te zijn. Watervogels zoals eenden, meerkoeten en ganzen kunnen – zeker in de winter en vroege lente – veel
schade toebrengen aan de beplanting van vijvers. Bescherm de ‘lekkerste’ planten zoals de knollen van pijlkruid door middel van bijvoorbeeld gaas.
Denk ook aan je UV-unit, want in de lente kunnen de microscopische algen waterbloei veroorzaken (erwtensoep). Het is zeker geen slecht idee de vervanglamp van de UV-unit nu al te gaan halen of bestellen in uw vijvercentrum. De UV-C-lampen verliezen immers erg veel van hun effect wanneer ze ouder worden. Eigenlijk zijn deze jaarlijks aan vervanging toe.
Vijveragenda: Maart – Tips voor een dooiende vijver
Controleer goed op lekken buiten de dooiende vijver. Mogelijk zijn leidingen of koppelingen beschadigd geraakt in de winterperiode. Gedurende de afgelopen maanden zijn veel bladeren en takjes in de vijver gewaaid. Dit organische materiaal kan de bodem sterk verzuren en zorgt later in het voorjaar voor een ongewenste algenexplosie. Verwijder daarom al einde maart dit bodemvuil. Je doet dit voorzichtig want veel vijverbewoners zijn nog (half) in rust.
Afgestorven delen van planten kan je in het voorjaar stilaan beginnen weghalen, zeker wanneer de planten makkelijk bereikbaar zijn. In de moeraszone worden de dode delen van de planten afgeknipt of afgeplukt. Een of ander harkje kan een handig hulpmiddel zijn om voorzichtig oude bladeren en andere dode plantenresten uit de vijver te halen.
Als je waterplanten of waterlelies hebt, is het aan te raden deze te verpotten. Wat leemhoudende vijvergrond en de waterlelies groeien weer goed. Vijvermandjes verdienen de voorkeur.
Indien je filter tijdens de voorbije winter is blijven draaien, spoel dan het ergste vuil er in het voorjaar uit. Doe dit liefst met vijverwater om de bacteriën niet te doden. Indien het filtersysteem droog heeft gestaan in de winter, kan het in de lente terug in werking gesteld worden. Maak eerst al de filterkamers en de slangen proper. De filteraanzuiging mag weer verplaatst worden naar een dieper vijvergedeelte.
Misschien gebruikte je in de winter een kleinere pomp. In dat geval ga je deze in het voorjaar opnieuw vervangen worden door een zwaardere. Het toevoegen van een bacteriecultuur kan helpen om je filter terug op te starten. Controleer ook de vissen zorgvuldig op eventuele ziekteverschijnselen. Watachtige plekken, zweren of schommelende bewegingen duiden op parasitaire aandoeningen.
De vissen worden met de stijgende watertemperatuur weer actiever en vragen meer voedsel. Na de koude wintermaanden kan hun conditie sterk achteruit gegaan zijn. Je bent best nog wat spaarzaam met voeren. Geef heel weinig en het juiste voer, dus nog steeds een licht verteerbaar wintervoer.
Vijveragenda: April – Je vijver beplanten in het voorjaar
Als de werkzaamheden, zoals in maart zijn omschreven, nog niet zijn uitgevoerd, wordt het nu de hoogste tijd om uw vijver te beplanten. Dit is het moment om waterlelies aan te brengen en bestaande waterlelies van een nieuwe voedingsbodem te voorzien. Waterlelies hebben een duidelijke voorkeur voor kleinhoudende grond en bloeien dan rijker en langer. Een mengsel van klei met commerciële vijveraarde is geschikt als plantsubstraat. Moerasplanten kan je nu vermeerderen en verpoten. Gebruik goede plantmanden met fijne gaatjes.
Vaak is het ook zo dat er esthetische fouten gemaakt werden bij het beplanten. Het is dan nu het ogenblik om deze vergissingen goed te maken. Je kan bijvoorbeeld minder snel groeiende planten plaatsen, de kleintjes vooraan plaatsen of de bloeiende planten kleur bij kleur zetten.
Ten laatste eind april moet je de filter en de pomp weer opstarten. Niet alleen de planten beginnen goed te groeien, ook algengroei kan nu een probleem vormen. Een te sterke draadalgengroei remt de groei van zuurstofplanten. Je kan echter makkelijk draadalgen verwijderen met de vijverwieder.
Observeer de vissen goed en let op eventuele ziekteverschijnselen. Wanneer er plekken en zweren te zien zijn, kan een badbehandeling met een medicijn nuttig zijn. Bij een watertemperatuur boven de 12°C kan je de vissen naar behoefte voeren. Ze moeten immers weer op krachten komen na de winterperiode. Gebruik best hoogwaardig voer.
Vijveragenda: Mei – Is de tuinvijver groeimaand
Misschien laat de temperatuur het nog afweten, maar het voorjaar is nu echt in volle gang. In de vijver groeit alles verder. Let op of de filter nog voldoende water geeft en spoel eventueel de filtermaterialen om. De groeimaand mei is een ideale tijd om nieuwe planten te poten. Ook kunnen de lelies nu nog worden gescheurd en de moerasplanten uitgedund. Plant de leliewortelstokken in een goede plantmand gevuld met waterlelieaarde. Veel vijverplanten groeien zeer snel. Zorg dat de verschillende soorten niet teveel in elkaar verward raken en knip waar nodig de voortkruipende wortelstokken bij. Aarzel niet planten te verpoten, te verplaatsen of te verjongen. Het is nu de ideale periode want ze zijn in volle groei en kunnen tegen een stootje. De gemaakte wonden zijn zo weer dichtgegroeid. Er zijn nu ook andere planten te verkrijgen dan in de vroege lente. Zo zijn bijvoorbeeld de pijlkruiden echt prachtige vijverbewoners die vaak vergeten worden omdat ze aan het begin van het voorjaar nog niet verkrijgbaar waren.
Een helder wateroppervlak is belangrijk voor de opname van zuurstof en voor het uitwisselen van een teveel aan CO2. Verwijder dan ook regelmatig het oppervlaktevuil. Skimmers bewijzen een goede dienst hiervoor. Ze verwijderen immers tot 85% van het oppervlaktevuil vooraleer het naar de bodem
zinkt. Skimmers zorgen dus voor een schoon en helder wateroppervlak waardoor ook de vissen beter zichtbaar zijn.
Voer de vissen nu rijkelijk, zorg er echter wel voor dat al het gevoerde gegeten wordt. Beter een aantal keren achter elkaar kleine porties voeren, dan teveel in één keer. Nieuw aangekochte vissen kunnen worden uitgezet. Het is verstandig deze vissen eerst in een quarantainebak te houden alvorens ze uit te zetten. Dit om te vermijden dat ze je andere vijvervissen zouden ‘aansteken’. 75 à 80% van de vissterfte vindt immers plaats na het uitzetten van nieuwe vissen in de vijver.
Vijveragenda: Juni – Een vijver vol algen vermijden
Juni wordt niet voor niets de groeimaand genoemd. Het groen loopt nu overweldigend uit. Ook de planten in de vijver groeien massaal naar het wateroppervlak. Als het wateroppervlak volledig dicht dreigt te groeien is het verstandig uit te dunnen. Te dicht op elkaar groeiende waterleliebladeren steken later boven het water uit, waardoor ze gevoeliger worden voor bladluizen en voor de waterleliekever en eerder afsterven. Beperk daarom het aantal waterleliebladeren door ze onder het waterniveau af te knippen. Laat ook de zuurstofplanten niet teveel woekeren. Er waait nu veel stuifmeel en ander stof op de vijver. Hou het wateroppervlak helder met behulp van een oppervlakte-afzuiger, bijvoorbeeld de Skimmerfilter van Pond Technics.
Vijveragenda: Juli – Hoe je vijver gepast onderhouden in de zomer?
In deze hoogzomermaand zullen je planten optimaal groeien en de waterlelies staan vol in bloei. Knip regelmatig de uitgebloeide waterlelies weg. Dit komt de bloei op je vijver in de zomer ten goede. In deze periode kunnen de lelies worden belaagd door de zogenaamde leliekever (zie ook juni). De larven van deze kevers tasten de bladeren van boven aan, met als gevolg bruine en snel afstervende bladeren. Probeer deze larven zo snel mogelijk te doden door ze plat te drukken of door de bladeren een dag onder water te duwen (met behulp van een gaas bijvoorbeeld). Hoe eerder en consequenter je dat doet, hoe minder last je zult hebben want het diertje kent meerdere generaties per jaar. Door een uitbundige groei van vooral de zuurstofplanten, kan er in de ochtenduren gemakkelijk een zuurstoftekort ontstaan. ’s Nachts wordt er namelijk geen zuurstof geproduceerd terwijl de planten wel zuurstof opnemen. Een luchtpomp biedt dan uitkomst.
De temperatuur van het vijverwater kan in juli oplopen tot 20°C. Warmer water bevat minder zuurstof. Waterbeweging door middel van een vijverpomp of een luchtpomp kan een eventueel zuurstoftekort voorkomen. Door de hogere watertemperaturen hebben de vissen nu ook meer behoefte aan voedsel. Je mag dan ook rijkelijk voeren. Geef als afwisseling af en toe een paar regenwormen en wat voorgeweekte sla. Opgelet bij zeer warm weer. De vissen zijn dan erg actief en lijken altijd honger te hebben. Toch is het verkeerd hier altijd op in te gaan. Zeker op erg warme dagen moet je oppassen voor over-voederen want veel voeder geeft ook veel reststoffen en die kunnen het water te sterk belasten. Een luchtpompje kan zijn dienst bewijzen bij erg heet weer want het brengt zuurstof in het water.
Kort durende vertroebelingen van het vijverwater hoeven ons niet te verontrusten. Dit fenomeen komt ook voor in vijvers in de vrije natuur en is te wijten aan weersomstandigheden (regenachtig, onweer).
Vijveragenda: Augustus – Een zuivere zomervijver onderhouden?
Deze maand verschilt wat de zomervijver betreft niet zoveel van de maand juli. Ook in augustus kunnen de watertemperaturen nog relatief hoog zijn. Denk dus aan het zuurstofgehalte en plaats eventueel een beluchtingspomp. Bij dreigend zuurstoftekort voegt u PhosEx-O2 toe aan het vijverwater (werkt onmiddellijk).
Dun de zuurstofplanten uit en verwijder de uitgebloeide bloemen en vergeelde bladeren van waterlelies en moerasplanten.
Bekijk of de vijverfilter nog voldoende water geeft, zo nodig het filtermateriaal omspoelen of vernieuwen. Voor kristalhelder vijverwater gebruikt je een goede kwaliteit filtermineraal zoals Clinopti Plus. Dit mineraal doet meer dan andere filtermedia en haalt schadelijke stoffen uit het water. Voor het vermijden van drijfvuil gebruik je skimmers. De vissen groeien nu goed, het kleurpatroon ontwikkelt zich en er wordt conditie opgebouwd voor de komende wintermaanden. Voer de vissen dan ook rijkelijk.
Vijveragenda: September – Wanneer en hoe je vijverbeplanting
snoeien?
Begin deze maand is het in de vijver nog volop zomer, maar aan het einde van de maand begint het verval van de beplanting al zichtbaar te worden. Dun nog steeds het teveel aan zuurstofplanten uit. Verwijder de uitgebloeide bloemen en bruine bladeren van de waterlelies en moerasplanten.
Vijverplanten worden normaal gezien niet afgeknipt in het najaar. Mocht je ze nu toch verwijderen dan zou de vijverplas er heel lang erg kaal uitzien, zonder enige verticale structuur. Geknakte en in het water drijvende stengels van oeverplanten knip je best wel af. Zij geven alleen maar rottigheid. In het najaar knip je de stengels niet onder water af maar zo’n 10 à 15 cm boven het wateroppervlak. Dit om te vermijden dat er water binnendringt via de holle stengels. De luchtkanalen in de stengels zorgen ervoor dat er ook bij een dunne ijslaag nog steeds enige gasuitwisseling bestaat tussen water en lucht. Hoewel de buitentemperaturen vooral in de nachten al behoorlijk kunnen dalen, zal het vijverwater nog wel redelijk op temperatuur blijven. Om de conditie van de vissen op peil te houden of om deze eventueel nog te verbeteren voer je begin september rijkelijk met een kwalitatief goed visvoer. Het is belangrijk dat de vissen vetreserves opdoen in de herfst. Schakel geleidelijk over op licht verteerbaar wintervoer zonder paraffine en geef naarmate de temperatuur daalt minder en minder.
Vijveragenda: Oktober – Je vijver gepast onderhouden in de herfst
Het is herfst, de waterplanten in de vijver gaan nu met rasse schreden achteruit. De groei is er uit en het blad wordt bruin en sterft af. De bomen en struiken in de tuin laten meer en meer de bladeren vallen.
Om te voorkomen dat er teveel bladval in de vijver waait, span je een afdeknet over het oppervlak. Verwijder alvorens het afdeknet aan te brengen zoveel mogelijk afgestorven bladeren en ander organisch materiaal uit de vijver. Gebruik een fijnmazig en stevig afdeknet en span het zo strak mogelijk over de vijver. Deze netten met maasbreedte van 0,5 x 0,5 cm houden zelfs de kleinste blaadjes tegen en – véél belangrijker – vormen geen gevaar voor de levende have in en rond de waterpartij. Breedmazige netten zijn vaak levensgevaarlijk voor vissen, kikkers en zangvogels.
Het vijvernet hoeft niet noodzakelijk horizontaal over de vijver gespannen te worden. Het is meestal eenvoudiger een soort tentstructuur te voorzien. Je kan bijvoorbeeld langs beide zijden van de vijver een verticale paal plaatsen. Wanneer je beide palen met een koord of wasdraad verbindt kan je het net hierover leggen. De boomblaadjes glijden dan mooi van de ‘tent’ af en kunnen eenvoudig verzameld worden met een schepnet.
Vijveragenda: November – Je tuinvijver in het najaar onder handen nemen
Het najaar is de tijd om je vijver eens flink onder handen te nemen. Verwijder de laatste afgestorven bladeren en takjes van waterplanten en snoei de moerasplanten terug. Hiermee voorkom je problemen in de winter en dit bevordert een goede ontwikkeling in het voorjaar. Een afdeknet is absoluut noodzakelijk om de bladeren van de bomen op te vangen. Dit organische materiaal zou immers het vijvermilieu verzuren en zorgt in het voorjaar voor een algenexplosie, wat de plantengroei belemmert. Als het afdeknet dus nog niet is aangebracht, wordt het nu de hoogste tijd. Wanneer je beschikt over een Pond Technics Skimmer dan is die ook zeer handig in deze periode. Deze oppervlakte afzuiger haalt drijvend vuil weg en houdt de vijver helder.
Vijveragenda: December – Wat te doen met je vijver in de winter?
Grote filters kunnen in de winter blijven aanstaan. Zorg dat er geen water van de bodem of het diepere gedeelte wordt gepompt. Dit omwille van afkoeling van de watertemperatuur. Het filteren kan doorgaan in het geval van hoge visbezetting en zeker in het geval van speciaal geconstrueerde (koi)vijvers, maar met een lager debiet. Let er wel op het water niet aan te zuigen in de diepste punten van de vijver maar bijvoorbeeld op het niveau – 45 cm. De micro-organismen zullen hun werk in de filtermedia voortzetten, maar wel vertraagd. Meestal zal je de filterinstallatie echter uitschakelen tijdens de koude jaargetijden, wat een stuk scheelt op de elektriciteitsrekening. De vissen produceren namelijk heel wat minder afvalproducten in de winter. De vijver is nu een rustperiode ingegaan. De plantengroei is gestopt en de vissen verschuilen zich bij de bodem. De vijver komt toe met minder aandacht.
Nog steeds teveel vissen verkommeren en sterven in of na de winter. De oorzaak van deze sterftegevallen wordt al gauw op de “koude” geschoven. Kou alleen doet vissen echter niet sterven, zelfs niet tijdens de strengste winters. Wanneer het water echter vervuild is en er een laag ijs op komt te liggen dan is het bijna zeker dat de vissen weldra in moeilijkheden zullen raken. Bij de aanwezigheid van een ijslaag worden de rottingsgassen eronder vastgehouden en tegelijkertijd kan er geen verse zuurstof in het water dringen. De vissen worden verstikt door gebrek aan zuurstof en sterven, niet door de kou maar door vervuild water.
De boodschap is dus preventief werken en voorkomen dat de vijver dichtvriest! De beste en mooiste methode is één of meerder luchtstenen in de vijver hangen. De opborrelende bellen zullen niet alleen uw vijver op die plek ijsvrij houden, maar ook schadelijke gassen verdrijven en zuurstof toedienen.
Sneeuw op het ijs zou kunnen zorgen voor een mooie isolatielaag maar toch is het aan te bevelen om een deel van de sneeuw uiterst voorzichtig weg te ruimen. Ook al zijn de vissen in rust. Een straaltje zonlicht in de donkere winterperiode doet wonderen voor vitamine D productie bij vissen.
